Achtergrond en doel

Het voorkeursrecht is het recht van gemeente, provincie of Rijk om gronden die daartoe zijn aangewezen bij voorrang, dus vóór eventuele andere gegadigden, te verwerven, indien en voor zover de betrokken eigenaar het voornemen heeft opgevat die grond te verkopen. De mogelijkheid tot het vestigen van een voorkeursrecht moet worden gezien als een instrument voor overheden om positie op de grondmarkt in te nemen. Het doel is om overheden (in de praktijk veelal een gemeente) een betere uitgangspositie te verschaffen voor de uitvoering van ruimtelijke ontwikkelingen. Daarbij kan de regiefunctie bij gebiedsontwikkelingen worden versterkt, een slagvaardiger aankoopbeleid worden gevoerd, prijsopdrijving worden tegengegaan en de transparantie op de grondmarkt worden verbeterd.

Gevolgen van een aanwijzing

Het aanwijzingsbesluit heeft voor de betrokken eigenaar het rechtsgevolg dat de grond niet langer vrij overdraagbaar is. Wil deze eigenaar zijn grond toch vervreemden, dan is hij verplicht deze eerst aan de gemeente te koop aan te bieden. De aanbiedingsplicht – en daarmee het voorkeursrecht van koop van veelal de gemeente – wordt aldus alléén ‘geactiveerd’ indien de eigenaar vrijwillig het voornemen opvat om zijn grond van de hand te doen.

Vergoeding

Bij de toepassing van de bevoegdheden uit hoofde van het in de Omgevingswet opgenomen voorkeursrecht is geen sprake van ongunstige condities bij verkoop. Ingeval (een deel van) de aangewezen percelen te koop worden aangeboden aan de gemeente, provincie of Rijk, zijn zij gehouden de percelen aan te kopen tegen een waarde die gelijk is aan de waarde in het vrije commerciële verkeer tussen partijen als redelijk handelend koper en verkoper (werkelijke waarde). Mochten partijen niet tot overeenstemming kunnen komen wat betreft de prijs, zijn daarvoor in de wet zekerheden opgenomen.

Hoe helpt Gloudemans?

Allereerst adviseert Gloudemans u als gemeente, provincie of Rijk over de haalbaarheid van de vestiging van een voorkeursrecht. Vervolgens kan Gloudemans alle noodzakelijke stukken en brieven voor het vestigen van het voorkeursrecht ‘turn-key’ aanleveren. Onze experts stellen een planning voor u op, bereiden de college- en raadsvoorstellen en -besluiten voor en leveren alle stukken aan die nodig zijn om een voorkeursrecht te kunnen vestigen.

Bovendien kan Gloudemans eventuele zienswijzen voor u behandelen en adviseren bij bezwaar- en beroepsprocedures, rekening houdend met de actuele jurisprudentie. Uiteraard is het ook mogelijk dat Gloudemans maar een deel van de werkzaamheden uitvoert. Verder kunnen de experts van Gloudemans de gronden taxeren, om zo de hoogte van de aankoopprijs te bepalen.