Biobased woonconcepten: de vraag en noodzaak stijgen

Nederland staat voor een tweeledige opgave: (1) voor 2030 930.000 nieuwe woningen realiseren en (2) de CO2-uistoot van onder andere de bouwsector terugbrengen om haar duurzaamheidsdoelen te behalen. Prefab biobased woonconcepten lijken een veelbelovende oplossing voor beide opgaven. Biobased woonconcepten maken gebruik van materialen als hout, hennep en vlas als primair bouwmateriaal. Het verschil tussen biobased bouwmaterialen ten opzichte van traditionele bouwmaterialen is dat deze hernieuwbaar zijn en langdurig CO2 vastleggen in de constructie. Conceptueel bouwen biedt ook kansen ten aanzien van de bouwsnelheid. Door middel van het toepassen van gestandaardiseerde woonconcepten kan in sommige gevallen de bouwtijd op de bouwplaats worden beperkt tot één dag.

Bij steeds meer gemeenten zien we dat het toepassen van biobased woningbouw hoog op de politieke agenda komt te staan. Zo tekende de gemeente Amsterdam in 2021 al het convenant Green Deal Houtbouw. Dichter bij huis tekenden 19 gemeenten in Zuidoost-Brabant onlangs het convenant Biobased bouwen en telen in de Metropoolregio Eindhoven. In dit convenant zijn onder andere afspraken gemaakt over het actief stimuleren van de vraag naar biobased bouwmaterialen in tenders en uitvragen. In de praktijk zien we dat het formuleren van ambitieuze én haalbare ambities voor biobased woningbouw in een tender de nodige aandacht vragen in de voorbereiding van een tender. Dat brengt het tenderteam van Gloudemans op dit artikel.

Want … waar moet je zoal rekening mee houden bij een succesvolle uitvraag van biobased woningbouw?

Selecteer de juiste criteria en bepaal het ambitieniveau

Om biobased woningbouwambities mee te nemen in een tender is het allereerst zaak om de opgave en het bijbehorende ambitieniveau te bepalen. Hieruit kunnen de criteria worden afgeleid. Dit kan niet zonder een duidelijke definitie van biobased bouwen en de streefwaarde van de gemeente, die hierbij hoort. Het aantal te realiseren woningen is hierbij niet onbelangrijk. Vanaf een projectomvang van 20 grondgebonden woningen is er een breed scala aan woonconcepten toepasbaar. Het Nieuwe Normaal Gebouw kan helpen bij het definiëren van deze kaders.

Het Nieuwe Normaal Gebouw 1.1 Nieuwbouw bevat namelijk eenduidige indicatoren waarvoor een breed gedragen meet- of bepalingsmethode beschikbaar is. Een deel van deze indicatoren kan momenteel gebruikt worden als ‘knock-out eis’, selectie- of gunningscriterium in een tender. Voor de ambitie biobased bouwmaterialen is de indicator ‘Herkomst materialen’ het meest geschikt. Deze indicator ziet toe op het percentage nieuw, gerecycled, hergebruikt en biobased bouwmaterialen ten opzichte van de totale massa van de woning(en). Is de wens om ook eisen te stellen aan de energieprestatie van een gebouw? Dan is de indicator ‘Milieuprestatie Gebouw’ (MPG) geschikt.

Aangezien biobased woningbouw nog in ontwikkeling is, is het van belang om vooraf een realistisch ambitieniveau vast te stellen. Een te laag ambitieniveau kan ervoor zorgen dat het verschil tussen biobased woningbouw ten opzichte van traditionele bouwmethoden dermate klein wordt, dat partijen onvoldoende worden uitgedaagd om te innoveren. Daarentegen is ook voorzichtigheid geboden bij het vaststellen van een te hoog ambitieniveau. Het is onwenselijk om dermate veel partijen uit te sluiten van deelname, omdat zij (nog) niet aan het hoge ambitieniveau kunnen voldoen binnen de specifieke kaders van de opgave. In die zin staan we aan de vooravond van een ommezwaai in de bouw.

Biobased woningbouwambitie vanaf de initiatieffase

Naast het selecteren van de juiste criteria en het bepalen van het juiste ambitieniveau is het van belang om vanaf de initiatieffase rekening te houden met het toepassen van biobased woonconcepten. In de praktijk zien we regelmatig dat er met oude bestemmingsplannen wordt gewerkt, waarin maximale goot- en nokhoogtes en beukmaten zijn vastgelegd, die de toepassing van biobased woningconcepten onmogelijk maken. Wat te denken van beeldkwaliteitsplannen, waarin als harde eis baksteenarchitectuur wordt voorgeschreven. Door de juiste parameters toe te passen kan de succeskans van een tender met biobased woningbouwambities aanzienlijk worden verhoogd. Opschaling van biobased woningbouw vraagt om de toepassing van gestandaardiseerde woonconcepten.

Hulp nodig bij het definiëren van de juiste randvoorwaarden voor biobased woningbouwambities in een uitvraag? Neem dan gerust contact met mij op via jmeester@gloudemans.nl of 06 137 596 11, of met Hélène Schepens, Martine van Neer of Romy Verhoeven.